ครั้งที่ 19/2568

มติที่ 620/2568

เรื่อง แนวปฏิบัติสำหรับการบริหารศาสนสมบัติของวัด

ในการประชุมมหาเถรสมาคม ครั้งที่ ๑๙/๒๕๖๘ เมื่อวันที่ ๓๐ กรกฎาคม ๒๕๖๘ เลขาธิการมหาเถรสมาคม เสนอว่า โดยที่ ศาสนสมบัติของวัด เป็นทรัพย์สินของพระพุทธศาสนา ซึ่งตามพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ. ๒๕๐๕ และที่แก้ไขเพิ่มเติม วางหลักเกณฑ์ให้เจ้าอาวาสเป็นผู้มีหน้าที่ในการบริหารจัดการศาสนสมบัติของวัด ให้เป็นไปตามพระธรรมวินัย อย่างไรก็ดี วัดมีขนาดและศักยภาพที่แตกต่างกัน ทั้งในด้านศาสนสมบัติ บริบทชุมชน และการบริหารจัดการ ดังนั้น เพื่อให้การจัดการศาสนสมบัติของวัดเป็นไปโดยความเรียบร้อย มีธรรมาภิบาล โปร่งใส และเพื่อสนับสนุนการปฏิบัติหน้าที่ของเจ้าอาวาส โดยไม่ลดทอนอำนาจหรือการแทรกแซงกิจการของวัด ตามหลักการที่กฎหมายคณะสงฆ์บัญญัติ สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ จึงเห็นควรนำเสนอแนวปฏิบัติเพื่อมหาเถรสมาคมโปรดพิจารณา ดังนี้ ๑. แนวปฏิบัติกลาง ให้พระอารามหลวง และวัดที่มีศาสนสมบัติจำนวนมาก หรือมีความพร้อมด้านบุคลากรและระบบการบริหาร ดำเนินการบริหารจัดการทรัพย์สินอย่างรัดกุม ตามแนวปฏิบัติกลางนี้ โดยให้เจ้าอาวาสพิจารณาแต่งตั้งคณะกรรมการบริหารศาสนสมบัติของวัด เพื่อทำหน้าที่ให้ข้อเสนอแนะ กลั่นกรอง วางแผน และส่งเสริมธรรมาภิบาลในการบริหารศาสนสมบัติของวัดให้เป็นไปด้วยดี โดยมีองค์ประกอบ ดังนี้ (๑) เจ้าอาวาส เป็นประธานกรรมการ (๒) เจ้าอาวาสอาจพิจารณาแต่งตั้งให้รองเจ้าอาวาส ผู้ช่วยเจ้าอาวาส หรือพระภิกษุอื่น ตามจำนวนที่เห็นสมควร เป็นกรรมการ (๓) ผู้ทรงคุณวุฒิด้านการเงินหรือบัญชี อย่างน้อย ๑ คน เป็นกรรมการ (๔) ผู้แทนชุมชนซึ่งแต่งตั้งโดยเจ้าอาวาส จากผู้มีศรัทธามั่นคงในพระพุทธศาสนา มีจริยธรรม มีบทบาทเกื้อกูลกิจการของวัดโดยสุจริต หรือเป็นผู้ทรงคุณวุฒิในท้องที่ ทั้งนี้ อาจแต่งตั้งจากข้าราชการบำนาญ ข้าราชการประจำ เจ้าหน้าที่ของรัฐ หรือพุทธศาสนิกชน อย่างน้อย ๒ คน ตามที่เจ้าอาวาสเห็นสมควร โดยต้องเป็นผู้มีจริยธรรมดีงาม มีความประพฤติเรียบร้อยเป็นที่ประจักษ์ ไม่มีประวัติเสื่อมเสีย และไม่อยู่ในระหว่างต้องโทษหรือเคยต้องโทษคดีอาญา (๕) ไวยาวัจกร เป็นกรรมการและเลขานุการ เจ้าอาวาสอาจใช้ดุลพินิจกำหนดสัดส่วนและจำนวนองค์ประกอบของคณะกรรมการแตกต่างไปจากแนวปฏิบัติกลางได้ ภายใต้เงื่อนไขอันเหมาะสมกับบริบทของวัด โดยให้คณะกรรมการนี้ มีวาระการดำรงตำแหน่ง คราวละ ๒ ปี และอาจได้รับแต่งตั้งอีกได้ ในกรณีที่มีเหตุอันควร เจ้าอาวาสอาจมีคำสั่งให้กรรมการพ้นจากตำแหน่งก่อนครบวาระได้ ทั้งนี้ ให้คณะกรรมการมีหน้าที่ กลั่นกรอง ให้ข้อเสนอแนะเจ้าอาวาสในการวางแผน กำกับ ดูแล และจัดการศาสนสมบัติของวัดให้เป็นไปด้วยดี ๒. แนวปฏิบัติเฉพาะ โดยหลักการทั่วไป ให้วัดทุกแห่งอนุวัตตามแนวทางในข้อ ๑ แต่หากวัดใดยังไม่มีศักยภาพเพียงพอในการดำเนินการครบถ้วน ให้วัดนั้นพิจารณาดำเนินการตามความพร้อมด้านบุคลากร ทรัพยากร ศักยภาพภายใน และบริบทของชุมชน โดยคงหลักการสำคัญในเรื่องความโปร่งใส การมีส่วนร่วมและการถ่วงดุลตามหลักธรรมาภิบาล โดยไม่กระทบกระเทือนต่ออำนาจหน้าที่ของเจ้าอาวาสตามพระธรรมวินัย และตามหลักการที่กฎหมายคณะสงฆ์บัญญัติ จากข้อเท็จจริงที่ปรากฏเกี่ยวกับปัญหาการบริหารจัดการภายในวัด ทั้งในด้านการจัดเก็บข้อมูล การดำเนินงานด้านการเงินและการบัญชี ตลอดจนการรายงานผลที่ยังไม่สมมาตรฐานและความโปร่งใส จนส่งผลกระทบต่อภาพลักษณ์ของคณะสงฆ์ และความเชื่อมั่นของพุทธศาสนิกชน เจ้าอาวาสในฐานะผู้มีหน้าที่ตามกฎหมายและพระธรรมวินัย จึงต้องพิจารณาดำเนินการตามแนวปฏิบัติตามมตินี้อย่างเต็มความสามารถ โดยสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ จะดำเนินการจัดให้มีแนวทางและมาตรการสนับสนุน อาทิการจัดอบรม การประชาสัมพันธ์ และการส่งเสริมให้มีระบบการตรวจสอบอย่างเหมาะสม อนึ่ง กรณีที่ความเห็นของกรรมการบริหารทรัพย์สินของวัดรายใด ซึ่งดำเนินการตามแนวปฏิบัติตามข้อ ๑ และข้อ ๒ ขัดหรือแย้งกับเจ้าอาวาส ให้ถือความเห็นของเจ้าอาวาสซึ่งเป็นผู้มีหน้าที่ ตามกฎหมาย และพระธรรมวินัยเป็นที่ยุติ หากวัดใดประสบปัญหาหรืออุปสรรคจนไม่สามารถดำเนินการตามแนวปฏิบัติข้างต้นได้ ให้เจ้าอาวาสปรึกษาเจ้าคณะพระสังฆาธิการผู้ปกครองเหนือตน หรือสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ หรือสำนักงานพระพุทธศาสนาจังหวัด เพื่อขอให้เข้าช่วยเหลือ แนะนำ หรือบูรณาการความร่วมมือกับภาคส่วนต่าง ๆ ให้สามารถดำเนินการได้ตามหน้าที่และอำนาจของเจ้าอาวาส ๓. ระบบบัญชีวัด ให้ทุกวัดดำเนินการตามมติมหาเถรสมาคม ครั้งที่ ๑๖/๒๕๖๘ มติที่ ๔๙๕/๒๕๖๘ เมื่อวันที่ ๒๐ มิถุนายน ๒๕๖๘ ตามแนวปฏิบัติการเปิดบัญชีเงินฝากธนาคาร การเบิกถอนเงินจากบัญชีเงินฝากธนาคารของวัด และแนวทางการจัดทำบัญชีรายรับ บัญชีรายจ่าย รายงานเงินคงเหลือของวัดหรือระบบบัญชีมาตรฐานของวัด โดยเร็ว อนึ่ง ตามที่สำนักงานตำรวจแห่งชาติ จัดให้มีการประชุมคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามภัยคุกคาม และเสริมสร้างความมั่นคงในพระพุทธศาสนา เมื่อวันที่ ๒๔ กรกฎาคม ๒๕๖๘ นั้น ที่ประชุมมีมติขอให้ทุกวัดเปิดเผยข้อมูลและส่งแบบรายงานบัญชีรายรับ บัญชีรายจ่ายของวัด และยอดเงินคงเหลือของวัด ต่อสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ หรือสำนักงานพระพุทธศาสนาจังหวัด แล้วแต่กรณีตามรอบการรายงาน ตามมติมหาเถรสมาคม ที่ ๔๙๕/๒๕๖๘ โดยเคร่งครัดทุกวัด ส่วนบัญชีธนาคาร ซึ่งเป็นบัญชีส่วนบุคคลนั้น เจ้าหน้าที่ของรัฐอาจขอความร่วมมือในการตรวจสอบได้เฉพาะในกรณีเจ้าของบัญชียินยอม ยกเว้นกรณีที่มีการกระทำความผิดทางอาญา เจ้าหน้าที่ของรัฐผู้มีอำนาจตามกฎหมายย่อมมีอำนาจตรวจสอบหรืออายัดบัญชี หากได้ดำเนินการโดยชอบตามกระบวนการทางกฎหมายแล้ว ที่ประชุมพิจารณาแล้วมีมติ ดังนี้ ๑. เห็นชอบตามที่สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติเสนอ ๒. มอบสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ ดำเนินการในส่วนที่เกี่ยวข้อง ๓. ให้ดำเนินการได้ทันที โดยไม่ต้องรอรับรองรายงานการประชุม

เอกสารประกอบเพิ่มเติม

เอกสารประกอบ 1 : 19300768_620 แนวปฏิบัติสำหรับการบริหารศาสนสมบัติของวัด_0001.pdf (1.09 mb)

จำนวนเข้าดู : 2263

ปรับปรุงล่าสุด : 5 สิงหาคม พ.ศ. 2568 10:59:39

ข้อมูลเมื่อ : 5 สิงหาคม พ.ศ. 2568 10:59:39